Waarom een artikel over roetschorsziekte? 

In de eerste plaats omdat het een relatief nieuwe (bomen)ziekte is. Het eerste Nederlandse geval werd in 2013 op kachelhout vastgesteld. In 2015 pas op een levende boom. En vanaf dat moment lijkt er een duidelijke toename van diagnoses te zijn. In de tweede plaats omdat roetschorsziekte gevaarlijk is voor mensen.  

Wat is de oorzaak en wat zijn gevoelige soorten?

De ziekte wordt veroorzaakt door de schimmel Cryptostroma corticale. Erg gevoelig hiervoor is de Acer pseudoplatanus (gewone esdoorn). Gevoelig zijn de Acer platanoïdes (Noorse esdoorn), Acer campestre (veldesdoorn) en de Acer saccharinum (zilveresdoorn). Incidenteel raakt een Tilia (linde) of Betula (berk) geïnfecteerd.

Hoe raakt een boom geïnfecteerd en wat zijn de gevolgen?

Een boom raakt geïnfecteerd door het binnendringen van wind- en regengedragen schimmelsporen. Meestal via wonden en/of beschadigingen in de kroon. Een geïnfecteerde boom hoeft niet altijd direct ziekteverschijnselen te vertonen. De schimmel kan zich namelijk langere tijd ‘schuil’ houden in de houtvaten. Als de boom in droogtestress raakt, een gevolg van steeds warmere en drogere zomers, kan de schimmel echter makkelijker doorbreken en zich snel verder uitbreiden. Er kan dan  bladverwelking en taksterfte optreden. Wanneer de schimmeldraden (mycelium) de bast en het cambium bereiken, zullen deze afsterven. Stukken schors komen vervolgens strooksgewijs los en een laag grijs-zwarte sporen wordt zichtbaar. Soms gaat dit gepaard met slijmvorming. Zodra de sporen vrij komen te liggen worden ze verspreid door wind en regen. De boom raakt steeds verder verzwakt en sterft. 

Waarom moet een geïnfecteerde boom zo snel mogelijk verwijderd worden?

Een geïnfecteerde boom dient om meerdere redenen zo snel mogelijk verwijderd te worden. De eerste reden is dat de boom een verhoogd risico heeft op takbreuk en windworp. Niet alleen door de roetschorsziekte zelf, maar ook door de onvermijdelijke secundaire en/of tertiaire schimmels. De tweede reden is dat de boom besmettelijk is voor soortgenoten. De sporen komen namelijk los in grote hoeveelheden en worden meegenomen door wind en regen. De derde, en ook belangrijkste reden, is dat de schimmelsporen gevaarlijk zijn voor mensen. Bij langdurige of herhaalde inademing van deze sporen kan het leiden tot Pneumonitis. Een chronische ontsteking van, en littekenvorming op, de longblaasjes. Met name mensen die beroepsmatig in aanraking komen met aangetaste bomen of hout lopen een gezondheidsrisico. 

Hoe dient een geïnfecteerde boom verwijderd te worden?

De boom dan maar snel omzagen en door de versnipperaar gooien? Beslist niet! Het verwijderen van een geïnfecteerde boom moet echt overgelaten worden aan specialisten. Er dienen namelijk maatregelen genomen te worden op het gebied van persoonlijke bescherming, het veilig houden van de directe omgeving, het transporteren van aangetast hout en de uiteindelijke verwerking ervan. Kennisinstituut Stigas heeft in samenwerking met Terra Nostra hierover een protocol opgesteld: Gevaren van de roetschorsschimmel

Wat te doen als u een vermoeden heeft van een boom met roetschorsziekte?

Blijf zelf zoveel mogelijk van de boom af en vraag een deskundig boomverzorger of boomtechnisch adviseur om naar de boom te komen kijken ter (stap 1) inspectie. Hij of zij zal indien nodig een monster nemen en dit voor (stap 2) analyse naar het laboratorium van Terra Nostra sturen. Zodra de ziekte daadwerkelijk (stap 3) gediagnosticeerd wordt, is het zaak om een melding bij de gemeente te doen. Een of meerdere van de volgende stappen dienen dan namelijk genomen te worden: risicoanalyse, communicatieplan, GGD-advies, plan van aanpak uitvoer, VGM-plan en nazorg. Bron: Richtlijn voor aanpak roetschorsziekte, BTL Bomendienst. Link: https://www.boomzorg.nl/upload/artikelen/bz416roetschorsziekte.pdf

Ten slotte nog twee artikelen van ‘boomzorg.nl’, welke als broninformatie voor dit artikel hebben gediend: Protocol voor het beheer van roetschorsziekte en Roetschorsziekte op esdoorn profiteert van warme zomers.